Door [Kyra Leopold]
Bij artrose neemt de dikte van het kraakbeen geleidelijk af door beschadiging en verlies van chondrocyten (kraakbeencellen). Het proces van artrose is meer dan alleen slijtage van het gewrichtskraakbeen. Ook het onderliggende bot, de meniscus en het gewrichtskapsel doen mee.
Hoe ontstaat artrose?
Artrose is multifactorieel. Dit betekend dat er meerdere oorzaken zijn van het krijgen van artrose. Voorbeelden van oorzaken zijn veroudering, genetische aanleg, het vrouwelijk geslacht, metabool syndroom, overgewicht of trauma. Trauma aan de knie kan leiden tot activatie van ontstekingsproces in het kraakbeen waarbij weer ontstekingsmediatoren vrijkomen die leiden tot verdere beschadiging en veranderingen in kraakbeen, bot en kapsel (Houard 2013).
Wat gebeurt er in het gewricht?
In een gewricht komen twee botten bij elkaar. Om te zorgen dat deze botten soepel langs elkaar heen kunnen bewegen zit hier kraakbeen tussen. Dit zijn schokdempende laagjes. Het gewricht wordt bij elkaar gehouden door banden (ligamenten) en een gewrichtskapsel. Aan de binnenkant van dit kapsel zit een slijmvlieslaag. Dit noemen we het synovium. Het synovium produceert vocht dat dient als smeermiddel.
Als uw kraakbeen gezond is bevat het geen bloedvaten. De kraakbeencellen die in het gewricht zitten houden namelijk niet van zuurstof. Zij zijn gemaakt om in een zuurstofarme omgeving te overleven. Echter, bij artrose, ontstaat er ingroei van bloedvaten in het kraakbeen. Hierdoor komt er een vicieuze cirkel. Hoe meer schade, hoe meer bloedvaten, hoe meer afbraak van kraakbeencellen wat weer meer schade veroorzaakt. (Jang 2021). Daarnaast wordt er bij mensen met overgewicht gezien dat deze meer bloedvaten in het kraakbeen hebben dan mensen met een gezond gewicht. Dit in combinatie met de belasting door het gewicht zelf op het gewricht is de kans op artrose nog groter. (Belluzi 2020)
Wat merk ik?
Er zijn verschillende soorten pijn die bij artrose kunnen optreden:
Pijn
- Startpijn: pijn gedurende een aantal stappen of bewegingen als je na een periode van rust (zitten, staan of liggen) weer in beweging komt.
- Pijn bij bewegen en belasten: de pijn ontstaat vaak geleidelijk en treedt vooral op als je het gewricht meer gebruikt of belast. De pijn verergert vaak in de loop van de dag of is juist sterker de dag of nacht na inspanning. Als de artrose toeneemt komt ook pijn in rust voor.
- Pijn door ontsteking: als er een ontsteking in het artrose gewricht komt, doet dit meer pijn. Uw gewricht is dan warm, licht gezwollen en (soms) een beetje rood.
Stijfheid
- Startstijfheid: als u een tijd stil heeft gezeten duurt het even voor uw weer wat flexibeler wordt. Denk hierbij aan lang in een stoel zitten of autorijden langer dan een uur.
- Kortdurende ochtendstijfheid: deze stijfheid treedt ’s morgens op bij het opstaan en verdwijnt ongeveer binnen een half uur.
- Bewegingsbeperking: door pijn, stijfheid en veranderingen in het gewricht kun je vaak minder goed bewegen. Denk aan:
- moeilijker draaien van je nek of rug
- uw knie niet volledig kunnen buigen of strekken
- moeilijk uw sokken aankrijgen
Zwelling
Soms is je gewricht licht gezwollen of warm, vooral na overbelasting. Je gewricht kan ook dikker aanvoelen door benige uitsteeksels. Deze benige uitsteeksels, osteofyten, rekken het botvlies op en irriteren het gewrichtskapsel. Je gewricht voelt ook vaak instabiel aan.
Evenwicht
Artrose zorgt er niet alleen voor dat het gewricht aangetast is, maar ook de spieren hieromheen kunnen zwakker worden. Door het zwakker worden kan het gewricht zijn stevigheid en stabiliteit verliezen. Daarnaast hebben de spieren minder kracht waardoor pezen sneller overbelast worden en ontstaat er pijn. Pijn en instabiliteit vergroten de kans om te vallen.
Krakende gewrichten
Soms maken uw gewrichten een krakend of knarsend geluid bij het bewegen. Dit noemen we crepiteren. Crepiteren komt veel voor bij artrose. Het kraken is op zichzelf niet schadelijk, gezonde gewrichten maken bij beweging namelijk ook soms ook spontaan krakende of knakkende geluiden, die niets met artrose te maken hebben.
Lichaamshouding
Als artrose langer bestaat kan de stand van uw botten veranderen, waardoor houdingsafwijkingen ontstaan. Een voorbeeld hiervan is dat knieën naar buiten kunnen gaan staan. Deze verandering in lichaamshouding beïnvloedt vaak ook de manier waarop je je andere gewrichten, pezen en spieren belast. Soms kan een brace of inlegzooltjes hierbij helpen.
Afbeelding: Kyra Leopold
