Door [Kyra Leopold]
X- en O- benen komen bij iedereen op jonge leeftijd afwisselend voor. Echter, als er op latere leeftijd X- of O-benen blijven, is de kans groter op artrose blijkt uit onderzoek [1].
X- en O?
O-benen is een stand van de benen, waarbij beide knieën naar buiten staan. De benen vormen als het ware de letter O. X-benen zijn benen waarbij de knieën naar binnen gegroeid zijn. Wanneer er sprake is van X-benen staan de knieën dichter bij elkaar dan de enkels. Hierdoor lijkt de stand van de benen op een X. De verplaatsing van het zwaartepunt in de knie verhoogt de inwendige druk op het kraakbeen en kan daarom knieartrose bevorderen.
Normale ontwikkeling
De X- en O-benen zijn onderdeel van de natuurlijke ontwikkeling van de benen. Een baby wordt geboren met O-benen. Deze O-benen worden steeds minder, geleidelijk aan ontstaan er X-benen. X-benen ontstaan bij peuters en blijven tot ongeveer 7-jarige leeftijd bestaan. Meestal zijn de benen op 7-jarige leeftijd recht gegroeid. In enkele gevallen blijft de X-stand van de benen bestaan. Dit betekent niet automatisch dat je last krijgt van knieartrose. Zonder pijn klachten is een chirurgische ingreep is niet nodig.
Niet normale ontwikkeling
Vanaf een leeftijd van ongeveer 8 jaar groeien de benen recht. Dit is echter niet bij iedereen het geval. Er zijn veel verschillende oorzaken die X- of O-benen kunnen geven. Denk hierbij aan een botbreuk die niet recht is gegroeid, letsel aan kniebanden, ontstekingen of slijtage. Een X- of O-been kan ervoor zorgen dat er een overmatige drukbelasting van de binnen- of buitenkant van het gewricht is. Hierdoor kan vroegtijdige kraakbeenschade en artrose ontstaan. Wanneer er bij X of O-benen kraakbeenschade ontstaat verandert het zwaartepunt nog meer naar de aangedane kant. Dit kan de X- of O-benen erger maken. Hierdoor kan er een vicieuze cirkel ontstaan.
Behandeling
Voor milde gevallen van X- of O-benen bij kinderen of adolescenten kan een brace de knieën verplaatsen. Als dit niet werkt, of als de patiënt volwassen is op het moment van diagnose, kan er een kleinere ingreep plaats vinden om het been rechter te zetten. Als de aandoening wordt veroorzaakt door een onderliggende ziekte of infectie, zal eerste deze onderliggende aandoening worden aangepakt voordat een orthopedische correctie begint. Als er geen geleidelijke correctie optreedt, kan een operatie worden aanbevolen. Bij het opgroeiende kind kan een operatie met minimale incisie met geleide groei worden gebruikt om het been aan te moedigen geleidelijk recht te groeien.
[1] Surgery, H. F. S. (2020, July 24). Knock Knee X-rays. Hospital for Special Surgery. https://www.hss.edu/condition-list_knock-knee.asp#:~:text=Knock%20knee%20(also%20called%20%22knock,and%20early%20onset%20knee%20arthritis.
[2] Afbeelding; Kyra Leopold
